Kuzey ışıkları… Bu eşsiz doğa olayını bir gün görmek çoğu kişinin hayali. Kimimiz sadece fotoğraflarda görüp hayran kalmışızdır, kimimizse gerçekten görmek için Kuzey’e kadar gitmeyi planlıyoruz. Ama kuzey ışıklarını görmek öyle her zaman mümkün olmuyor. Biraz şans, biraz hazırlık ve tabii doğru koşullar gerekiyor. Tromsø gibi kuzeydeki kasabalarda bu büyüleyici ışıkları görmek için nelere dikkat etmeniz gerektiğini merak ediyorsanız, doğru yerdesiniz! Bu yazıda, kuzey ışıkları görmek için en iyi zamandan hangi uygulamaları kullanmanız gerektiğine kadar bilmeniz gereken her şeyi anlatacağız. Unutmayın, bir yanda teknik detaylar, diğer yanda şans faktörü var; o yüzden gökyüzüne bakarken gözlerinizi dört açın, belki o gecenin şansı size gülüyordur.
Peki bu kuzey ışıkları nedir, neden oluşur?
Kuzey ışıkları aslında çok bilimsel bir olay. Güneş’ten gelen yüklü parçacıklar, dünyanın manyetik alanına çarpıyor ve atmosferdeki gazlarla etkileşime giriyor. Bu etkileşim sonucu oluşan enerji, gökyüzünde dans eden o yeşil, mor, bazen kırmızı ışıklara dönüşüyor. Kuzey yarımkürede buna aurora borealis, güney yarımkürede ise aurora australis deniyor.
Ama dürüst olalım, o an gökyüzüne baktığınızda “güneşten gelen parçacıklar” falan umurumuzda olmuyor. Sadece o anın büyüsüne kapılıyorsunuz.
Nerelerde görülür?
Kuzey ışıkları biraz zahmete girilmesi gereken bir doğa olayı. Bu güzellik için biraz üşümeyi, biraz yola çıkmayı ve bolca beklemeyi göze almak gerekiyor. Ama doğru yere giderseniz, ve biraz da şansınız varsa, hayatınızın en büyülü anlarından birini yaşayabilirsiniz.
Kuzey ışıklarını görebilmek için en temel kural şu: kuzeye gitmek gerekiyor. Yani öyle Avrupa’nın kuzeyi değil; gerçekten kuzey. Aurora Oval denen bir bölge var, kuzey ışıklarının dünyada en sık ve net görüldüğü enlem kuşağı. İşte o kuşağın içine girerseniz, “gökyüzü dansı”na davetlisiniz demektir.
Biz Tromsø’yu tercih ettik çünkü hem kolay ulaşılabilir, hem doğası inanılmaz güzel, hem de şehirden biraz uzaklaşınca ışıkları yakalama ihtimali oldukça yüksek. Ama Tromsø tek alternatif değil. Kuzey ışıklarıyla ünlü birkaç başka yer daha var:
1. Norveç (Tromsø, Senja, Lofoten Adaları)
Bizim gönlümüzde yeri ayrı. Özellikle Tromsø, kuzey ışıkları turları, sıcak kafeleri ve kar manzaralarıyla tam bir kış masalı. Bir de “kuzey ama yaşam var” hissi veriyor. Şehirdeyken bile ışıkları görebilmek mümkün, ama şehir dışına çıkarsanız şansınız katlanıyor.
2. İsveç (Abisko, Kiruna)
Abisko, kuzey ışığı avcılarının “hava hep açık” diye bayıldığı bir yer. Gerçekten bulutsuz gecelerin sayısı yüksek. Daha sessiz, daha ıssız bir deneyim arıyorsanız İsveç’in kuzeyi şahane bir seçenek.
3. Finlandiya (Rovaniemi, Levi, Ivalo)
Burası biraz daha “karlar ülkesi” havasında. Laponya bölgesi hem ışıkları izlemek hem de iglo otellerde kalmak, husky safarilere çıkmak gibi deneyimler için ideal. Biraz daha romantik, biraz daha “kış masalı” gibi bir vibe’ı var.
4. İzlanda
Burada kuzey ışıkları adeta doğa olaylarıyla yarışıyor. Bir yanda ışıklar, bir yanda volkanlar, buzullar, şelaleler… Ama hava daha dengesiz, dolayısıyla biraz daha sürprizli bir destinasyon.
5. Kanada & Alaska
Buralar biraz daha “hardcore”. Daha az kalabalık, daha fazla vahşi doğa. Ama ışıkları izlemek için mükemmel. Özellikle Fairbanks (Alaska) ve Yellowknife (Kanada), bu işin meraklıları için yıllardır gözde yerler.
Ama şunu da unutmamak lazım: kuzey ışıkları görmek için sadece nereye gittiğiniz değil, ne kadar süreyle ve ne zaman gittiğiniz de çok önemli. Bu kısımda biraz detaylara gireceğiz ama şimdiden söyleyelim: 1 gece gidip “görmeden döndüm” diye üzülmek çok normal. Bu iş biraz şansa bakıyor. O yüzden gideceğiniz yeri seçerken sadece ışıklar değil, “ışık göremesem de keyif alır mıyım?” diye de düşünmek lazım. Tromsø bu konuda mesela baya başarılıydı bizim için.
Tromsø gezi yazımız için ise şöyle buyrun.
Ne zaman gidilir?
Kuzey ışıkları görmek için yılın her zamanı uygun değil. Yazın mesela hiç şansınız yok. Çünkü kuzeyde yaz demek: 24 saat gündüz demek. Hani güneşin hiç batmadığı dönemler var ya işte o zamanlarda gökyüzü ne kadar yukarı bakarsanız bakın, zifiri karanlık olmadığı için ışıklar görünmez. O yüzden kuzey ışıkları sezonu genelde şöyle özetleniyor: Eylül ortasından Nisan ortasına kadar.
Ama her ayın kendine göre artıları, eksileri var. Biz gitmeden önce bunları baya araştırmıştık, şimdi hepsini tek tek anlatalım:
- Eylül – Ekim: Hava nispeten ılık oluyor (tabii Norveç standardına göre). Henüz kar yağmamış, ama gökyüzü yeterince kararıyor. Fotoğraflarda göllerin üstüne yansıyan ışıklar falan çok güzel oluyor. Ama bazen yağmur yüzünden gökyüzü kapalı olabiliyor. Doğa da tam sonbahar modunda, sarı-turuncu tonlarla çok güzel.
- Kasım – Aralık – Ocak: Burası tam “kutup gecesi” dönemi. Yani gün boyunca güneş ya hiç doğmuyor ya da kısa süreli bir loşluk oluyor. Karanlık uzun sürdüğü için ışık görme şansı da artıyor ama hava baya soğuk. Hatta bazı bölgelerde -20’leri görmek mümkün. Bizce en dramatik, en “kuzey” gibi hissettiren aylar bunlar.
- Şubat – Mart: Geceler hala uzun ama gündüzler biraz uzamaya başlıyor. Hava biraz daha açık oluyor genelde. Şans açısından en yüksek aylar diyebiliriz. Biz Mart’ta gittik ve baya memnun kaldık. Hem gün içinde doğa yürüyüşü yapılabiliyor, hem gece ışık kovalanıyor.
Bu arada küçük ama önemli bir detay: ekinoks dönemleri (yani 21 Mart ve 23 Eylül civarı) kuzey ışıkları açısından daha hareketli olabiliyor. Bilimsel olarak Güneş’in manyetik etkisiyle alakalı bir durum. Efsane gibi duruyor ama gerçekten işe yarıyor gibi. Bir genellikle akşam 21:00 ile gece 02:00 arası ışıkları görmek için en aktif zamanlar.
Nasıl görülür?
Tamam, doğru yere gittin, mevsim de uygun. Şimdi işin “nasıl göreceğim?” kısmı başlıyor. Çünkü kuzey ışıkları biraz kaprisli bir arkadaş; istese çıkıyor, istemezse hiç ortalarda yok. O yüzden işin biraz şansa, biraz da hazırlığa dayandığını söylemek lazım. Ama bazı temel şeyler var ki, bilmeden bu işe kalkışmak zor.
- Gökyüzü açık olmalı. Bu en önemli madde. Ne kadar KP değeri yüksek olursa olsun, gökyüzü bulutluyken ışık görmek mümkün değil. O yüzden hava durumu takibi şart. yr.no bu konuda Norveç’te kullanılan en doğru uygulama. Saatlik bulut takibi yapabiliyorsunuz.
- Işık kirliliğinden uzak durun. Şehir ışıkları kuzey ışıklarının etkisini azaltabiliyor. Tromsø gibi yerlerde bile şehir merkezinden uzaklaşıp karanlık bir alana gitmek gerekiyor.
- KP değeri takip edilir ama takılınmaz. KP, güneş aktivitesinin gücünü gösteren bir değer. KP 0’dan başlar, 9’a kadar gider. KP 3+ olduğunda ışıklar daha güçlüdür ama Tromsø gibi kuzeye çok yakın yerlerde KP 1 bile ışık görmek için yeterli olabilir. Yani “KP düşük, bu gece hiçbir şey olmaz” diye hemen umutsuzluğa kapılmamak lazım.
- Dolunay = kötü haber. Ay parlaksa, gökyüzünü aydınlatır ve kuzey ışıkları daha soluk görünür. Yeni ay dönemleri ya da ayın görünmediği geceler en iyisi.
- Bekleme süresi belirsizdir. Bazen ışıklar 5 dakika sürer, bazen saatlerce dans eder. Bazen de tüm gece bir şey olmaz. Bu yüzden sabırlı olmak, bolca kat kat giyinmek ve termosunuzu eksik etmemek önemli.
- Tatile biraz geniş zaman ayırın. “3 gecelik kaçamak yaparım, birini de ışıklara ayırırım” diye düşünüyorsanız, üzgünüz ama şansınız baya düşer. Bizce minimum 4–5 gece kalmak lazım ki bir gece hava açarsa hemen hazır olun.
- Bir hafta boyunca hava tamamen kapalı olabilir. Bu da işin gerçek yüzü. O yüzden gideceğiniz yerin kendisi de keyifli olmalı ki ışık çıkmasa bile hayal kırıklığı yaşanmasın. (Tromsø bu konuda baya kurtarıcıydı.)
Kuzey ışıkları takip uygulamaları ve nasıl okundukları:
Kuzey ışıkları, tam bir sürpriz gibi. Bazen sabırsızca beklerken, birden gökyüzü sürpriz yapar, bazen de saatlerce bekler, hiçbir şey göremezsiniz. Neyse ki, doğru uygulamaları indirip, onları doğru okursan, kuzey ışıkları şansın yükseliyor.
Ama uygulamayı indirmek tek başına yeterli değil. Neyin ne anlama geldiğini de bilmek lazım. Şimdi hem en işe yarayan uygulamaları, hem de onları nasıl okumanız gerektiğini tek tek anlatalım.
*My Aurora Forecast & Alerts:
Bu uygulama, kuzey ışıkları meraklıları arasında en popüler olanlardan biri. En büyük avantajı, gerçek zamanlı bildirimler göndermesi. Yani, ışıklar gösterdiği bölgelerde aktif olmaya başladığında telefonun anında bildirim gönderiyor. Bir de konumunuzu anlayıp o anki aktiviteye göre yeşil-turuncu-kırmızı olarak ışık şansınızı gösteriyor. Kırmızı en kuvvetlisi demek.
- KP Index: 0’dan 9’a kadar olan bu skala, ışıkların şiddetini gösteriyor. Tromsø gibi bir yerde KP 2 bile oldukça yeterli olabilir, ama KP 5 ve üstü size görsel bir şov sunabilir.
- Cloud Coverage: Bulut oranını gösteriyor, gökyüzünün ne kadar açık olduğuna göre ışıkları görebilme şansınızı tahmin ediyorsunuz. %0–20 bulutlu bölgeler genellikle en şanslı olanlar.
*Hello Aurora:
Bu uygulama, kuzey ışıkları avcıları için harika bir araç. Uzun vadeli tahmin yapabilmesi sayesinde sadece o anı değil, gelecekteki ışık şansını da görebiliyorsun. Hem kısa hem de uzun vadeli tahminler sunarak, planlarını ona göre yapmana yardımcı oluyor. Bizim en çok kullandığımız uygulama buydu. Ayrıca kullanıcılar ışıkları gördükleri konumdan bildirim yapıp anlık fotoğraf paylaşıyorlar. Böylece nerede anlık olarak ışık görüldüğü bilgisini edinebiliyorsunuz ki bu müthiş bir özellik.
- Uzun Vadeli Tahminler: Günler öncesinden kuzey ışıkları şansı hakkında bilgi veriyor ama son 3 gün yaptığı tahminler başarılı.
- KP ve Bulut Kapanma: KP değerini ve bulut örtüsünü göstererek, en uygun zaman ve yer hakkında fikir veriyor.
- Bulutlu bir günde bile bulutsuz alanları haritada bakarak bulmaya çalışabilirsiniz.
*Yr.no:
Norveç’in en güvenilir hava durumu tahmin uygulamalarından biri olan Yr.no, kuzey ışıkları görmek için en önemli yardımcılardan biri. Burada hem hava durumu hem de kuzey ışıklarıyla ilgili tahminler alabiliyorsunuz. Yereller de bu uygulamayı kullanıyorlar hava tahmini için.
- Kuzey Işıkları Tahmini: 3 gün öncesine kadar kuzey ışıklarıyla ilgili epey doğru tahmin alabiliyorsun. Eğer ışıkları görmek istiyorsan, özellikle bulut örtüsünü ve KP değeri tahminlerini kontrol etmek önemli.
- Bulut Kapanma: Bulut oranı, kuzey ışıkları için en kritik faktörlerden biri. Yr.no, hava durumunu saat saat gösteriyor ve bulut oranı ile ışıkların ne kadar net görüneceğini tahmin ediyor.
Uygulamaları nasıl okumalı?
Kuzey ışıkları tahminleri, sadece KP değerine bakarak yapılmıyor; aynı zamanda NT, Solar Wind Density ve Solar Wind Speed gibi pek çok farklı veriyle de şekilleniyor.
KP Değeri: KP 0–1 hafif bir aktivite gösterirken, KP 2–3 daha belirgin ışıklara işaret eder. Tromsø gibi bölgelerde, KP 1 bile bazen yeterli olabiliyor. KP yüksek olduğunda (5 ve üzeri), kuzey ışıkları güneydeki yerlerde de gözlemlenebilir demek. Dolayısıyla aurora ovalinin altındaki yerlerde KP değerinin çok da önemi kalmıyor.
KP düşük olduğunda (0-3), aurora sadece kutup bölgelerine yakın alanlarda görülebilir.
NT Değeri Yüksekse (6-9) ve BZ Değeri Negatifse, güçlü ve parlak kuzey ışıkları görme şansınız çok yüksek.
BZ negatif olduğunda, kuzey ışıklarının yoğunluğu artar. Bu yüzden, -5 ve -10 gibi daha düşük BZ değerleri, daha güçlü ve belirgin kuzey ışıkları anlamına geliyor.
BZ pozitif olduğunda, ışıklar daha zayıf ve daha belirsiz olabilir.
Eğer solar wind speed 300 km/s’yi geçmişse, bu koşullar da size büyük bir aurora şansı sunuyor.
Kuzey ışıkları nasıl fotoğraflanır?
Eğer elinizde DSLR veya aynasız bir makine varsa, işiniz kolay. Ama ayarları doğru yapmak şart.
Olmazsa olmazlar:
- Tripod: Elinizle asla sabit tutamazsınız, çünkü uzun pozlama gerekiyor. Tripod olmadan net kare imkansız.
- Manuel modda çek (M modu): Otomatikte makine genelde ne yapacağını şaşırıyor.
Temel Ayarlar:
- ISO: 800–3200 arası. Işığın yoğunluğuna göre değiştirilebilir ama genelde 1600 iyi bir başlangıç.
- Enstantane (shutter speed): 5–15 saniye arası. Işık çok aktifse 5–6 saniye yeterli olabilir, ama zayıfsa 10+ saniye daha iyi.
- Diyafram (f değeri): En açık değerde (f/2.8 gibi). Daha fazla ışık alması için.
- Netleme (Focus): Sonsuz odakta olmalı. Otomatik netlemeyi kapatıp, manuelde sonsuza alıyoruz. (Gece karanlıkta netleme yapmak cidden zor, gündüzden ayarlayıp bantla sabitleyenler bile var.)
Iphone veya Android telefon ile çekilir mi?
Evet, çekilir. Ama birkaç püf noktasıyla.
Özellikle iPhone 11 ve sonrası modellerde gece modu gayet iyi iş çıkarıyor. Samsung’un bazı modelleri de bu konuda çok başarılı.
Odak ve parlaklık: Işıklara dokunun, odaklasın. Ardından ekranı yukarı kaydırarak pozlamayı biraz arttırın.
iPhone Gece Modu: Otomatik devreye giriyor ama ayarları kendiniz de yapabilirsin. Süreyi maksimuma (10–30 saniye) çıkartın.
Telefonu sabitle: Elden çekerseniz görüntü bulanık olur. Mini tripod ya da telefon tutacağı işe yarar. En kötü, yere sabit bir yüzeye yaslayın.
*Soğuk havada telefon ve kamera pilleri çok hızlı bitiyor. Bazen %70 pilin varken 5 dakika sonra kapanabiliyor. Yedek batarya / powerbank mutlaka taşıyın.
Kuzey ışıkları avına turla mı katılmalı, bireysel mi kovalamalı?
Tura katılmak, özellikle ilk kez gidiyorsanız, rahatlık açısından bayağı avantajlı. Çünkü sizi ışıkların en yoğun görüldüğü bölgelere götürüp, her şeyin hazır olduğu bir deneyim sunuyorlar. Kafanızı sadece “Işıklar çıkacak mı, çıkmayacak mı?” gibi strese sokmamış oluyorsunuz. Birkaç saat boyunca profesyonel rehberlerin sizi yönlendirmesi, doğru yerlerde durmanız ve şansınızı artırmanız konusunda çok faydalı olabiliyor. Ama tura katılmak demek, illa da göreceğiniz anlamına da gelmiyor maalesef. Yine de tur ile ilk gün göremezseniz, ikinci katılımda %50 indirim seçeneği sunanlar da var. Rehberler sadece ışıkların nasıl görüneceğini değil, aynı zamanda ne zaman, nerede ve nasıl fotoğraf çekileceği konusunda da yardımcı oluyorlar. Bilmedik yerlerde güvenliğinizi sağlamak da cabası. Ulaşım, konfor, sıcak içecekler derken, özellikle soğukta uzun süre beklerken baya iyi geliyor.
Biz Tromso’da ilk gün tura katıldık, ve ışıkları gördük. Katılmasaydık da şehirden görürmüşüz aslında ama çok net çekilmiş fotoğraflarımız olmazdı.. bu açıdan memnun kaldık. Katıldığımız turun linki için: tık tık. Ödemeye geldiğinizde kupon kısmına TIMETOGOBLOG5 kodunu girerseniz %5 de bizden indiriminiz var. 🙂
Diğer yandan, kendi başına gezmek, nereye gitmek isterseniz gitmek ve ne kadar süre beklemek isterseniz beklemek tamamen size kalıyor. Yani, örneğin gece boyunca bir yerde sabaha kadar beklemek isterseniz, tura katılanlar gibi sınırlı değilsiniz. Çünkü sadece kendiniz için plan yapıyorsunuz, istediğiniz zaman dinlenebiliyorsunuz. Bizce şans düşük ise tura katılmak daha mantıklı ama şans yüksek ise kendiniz de deneyebilirsiniz.
Ne giymeli?
Şimdi gelelim en kritik noktaya. Kuzey ışıkları görmek, soğuk hava koşullarında uzun süre beklemek anlamına geliyor. Yani sıcak olmak, dışarıda rahatça vakit geçirebilmek için doğru kıyafet seçimi hayat kurtarıcı.
Hem sıcak tutacak, hem de rahat ettirecek temel giyim önerileri:
Kat kat giyinin: Bu tüm kuzey ülkelerinin vazgeçilmez kuralı 🙂 İçlik sevmeyen bünyemiz Norveç’te içlik giymenin kölesi oldu….
Termal İçlik:
Vücuda tam oturan, teri emip dışarı atacak özellikte bir içlik çok önemli. Yünlü veya sentetik olabilir, ama pamuklu içlikler asla tercih edilmemeli, çünkü pamuk teri tutar ve vücuda soğuk geçirebilir.
Orta Katman:
Polar bir kazak ya da yünlü bir kazak kullanabilirsiniz.
Dış Katman:
Suya dayanıklı, rüzgar geçirmeyen bir mont ya da tulum giymenizi öneriyoruz.
Su geçirmez, kalın tabanlı, iyi izolasyonlu ayakkabılar giymek şart. Ayaklar üşüdüğünde tüm beden üşüyor. Ayrıca kalın yünlü çoraplar ekstra koruma sağlıyor. İki çorap üst üste giymeyin tek bir yünlü çorap giyin ki ayaklar hareket edebilsin. Soğuk rüzgarın vuracağı yerler buralar olduğu için yün eldivenler ve rüzgar geçirmez bereler ve atkılar çok işi yarıyor. Rüzgar olduğunda güneş gözlüğü takmanızı öneriyoruz, hava kapalı ne alaka diyebilirsiniz ama gözleri koruyor.
Ayrıca kar ve buz üzerinde uzun süreli yürüyüşler yapmayı planlıyorsanız, ayakkabılara takılan çiviler (ya da daha yaygın adıyla kar çivileri) oldukça önemli bir ekipman. Bu, yürüyüş yaparken kayma riskini azaltarak, güvenli bir şekilde karla kaplı yolları ve buzlu yüzeyleri geçmenizi sağlıyor. Bu çiviler genellikle ayakkabının tabanına kolayca takılabilen ve çıkarılabilen bir şey. Outdoor mağazalardan veya online olarak alabileceğiniz gibi kuzey şehirlerinde genelde çoğu yerde satılıyor, çok pahalı bir şey de değil. Bazı mekanların girişinde zemine zarar verdiği için içeri girerken çıkartmanız gerektiği yazıyor, aklınızda bulunsun.
Sonuçta, kuzey ışıkları izlemek, ne kadar hazırlıklı olursanız olun, biraz da şans işi. Evet, uygulamalar, hava durumu tahminleri, KP ve NT gibi değerler şansınızı artırabilir, ama yine de doğa ne zaman, nasıl ve nerede gösterileceğine karar veriyor. Bir hafta boyunca yağmur, kar, kapalı hava olabilir, hatta kuzey ışıkları hiç görünmeyebilir. Ama bu, seyahatinizin keyfini kaçırmasın. Çünkü kuzey ışıkları, bir anlık bir şans olsa da, onun öncesinde keşfettiğiniz yerler, geçirdiğiniz zamanlar ve hissettiğiniz o doğayla bağ da çok değerli.
Kuzey ışıkları görmek bir tür sürpriz, bir tür mucize aslında. O yüzden en iyisi, hazırlığınızı yapın, gökyüzüne bakın ve biraz da şansınızı bekleyin. Eğer o gece yıldızlar size gülüyorsa, o ışıkları görmek işten bile değil. Ama olmasa da, yine de harika bir deneyim yaşadığınızı unutmayın. 🙂
Sevgiler, TIME TO GO!
Bizi Instagram’da takip etmek isterseniz şöyle buyrun.
blogtimetogo.com 
2 thoughts